Your chess skill revealed - określenie elementów szachowych oraz wiedzy zawodnika (1)

Tym razem przyjrzymy się temu z czego składają się szachowe umiejętności. Jeśli zawodnik legitymuje się wysoką kategorią oraz ma "niezłego szachowego skila", to jakie tematy i elementy szachowej edukacji powinien (czy wręcz musi?!) znać oraz skutecznie stosować na szachownicy? Temu właśnie będzie służyć ta seria - zaprezentujemy i wyjaśnimy w niej podstawy związane z różnymi tematami, które są chlebem powszednim dla trenerów, istotnym materiałem dla instruktorów... i niekiedy czarną magią dla amatorów (nie wspominając o rodzicach czy kibicach).

1. ZASADY GRY (wiedza)
a) szachownica i notacja pól
b) pozycja początkowa
c) ruchy proste (bez bicia)
d) ruchy złożone (z pobiciem)
e) piony
f) notacja szachowa
g) specjalne własności króla (szach)
h) roszada (warunki)
i) mat
j) pat
k) inne rodzaje remisu (wieczny szach)
l) metody notacji szachowej
ł) porównywanie wartości bierek
m) promocja piona
n) bicie w przelocie
o) trzy części szachowej partii

1. ZASADY GRY (umiejętności)
a) ile pól liczy szachownica, jakiego koloru pola są na szachownicy, wymień dowolną linię pionową, poziomą i ukośną, jaką figurą jest szachownica, jak rozpoznajemy i notujemy dowolne pole na szachownicy
b) jakie są niezbędne warunki, aby pozycja początkowa była prawidłowa, jak zapamiętać gdzie ustawiamy hetmana oraz narożne pole po prawej stronie
c) jak ruszają się wszystkie figury
d) jak zbijają wszystkie figury
e) jak poruszają się i zbijają piony
f) jakie są symbole notacji szachowej i co oznaczają, jak zapisujemy ruchy zwykle i złożone
g) co to znaczy, że król znajduje się pod szachem (w szachu), co się dzieje, gdy oba króle stoją obok siebie lub gdy oba są atakowane
h) wymień wszystkie warunki roszady - z podziałem na szachowe i nieszachowe
i) czym jest mat - jakie są niezbędne warunki; czym różni się mat od szacha
j) czym jest pat - jakie są niezbędne warunki; czym różni się pat od mata
k) wymień inne rodzaje remisu (w tym określ czym jest wieczny szach)
l) jakie są metody notacji szachowej - które i dlaczego wykorzystujemy w różnych sytuacjach
ł) podaj wartości bierek oraz oceń, która z grup bierek jest cenniejsza, co to znaczy relatywna wartość bierek - od czego ona zależy, czy pion może być silniejszy od wieży
m) jak wykonujemy promocję piona, na jakie bierki możemy a na jakie nie możemy zamienić piona w ramach promocji, kiedy nie możemy wykonać promocji i dlaczego, ile najwięcej hetmanów jednego koloru możemy mieć w czasie gry (a ile wież, skoczków, gońców oraz króli)
n) jakie są warunki bicia w przelocie, kiedy nie możemy wykonać tego zbicia
o) wymień trzy części partii szachowej, omów po czym można rozpoznać każdą z nich

Dla kogo jest przeznaczony ten zestaw elementów szachowej wiedzy i możliwe pytania (zadania) mające określić umiejętności zawodnika? Myślę, że te elementy powinny być opanowane przez każdego zawodnika, który chce powiedzieć, że w pełni opanował podstawowe zasady gry w szachy. Najczęściej odpowiada to poziomowi bk (bez kategorii) bądź poziomowi słabej piątej kategorii (zwłaszcza jeśli zawodnik trochę zdążył pograć w szachy). Tak więc można określić to jako niezbędne minimum dla poziomu zawodnika 1000-1100. Zwykle na opanowanie tych tematów wystarcza około 3-4 godziny zegarowe (tzn. 4-6 zajęć 45-minutowych).

Warto pamiętać, że jest to jedynie przykładowy zestaw zagadnień (pytań), więc każdy może sobie samodzielnie ułożyć pytania (zagadnienia) testowe - w zależności od potrzeb uczestników oraz ich możliwości (chodzi także o metody, narzędzia oraz techniki pracy jak i czas przeznaczony na dane zajęcia).