W 1000 dni do poziomu 2000: część 9 - podsumowanie oraz zakończenie podróży

Dzisiaj pokrótce opiszę powody, które były kluczową przeszkodą - czyli o tym dlaczego nie udało mi się osiągnąć poziomu pierwszej kategorii. Co zatem było przyczyną porażki? Jest na pewno wiele czynników, ale skupię się na tych, które uznałem za najbardziej istotne. Pozwolę sobie na podzielenie tych czynników na dwie grupy: A - czynniki szachowe, B - czynniki nieszachowe. W sumie opisałem tylko (aż?!) 10 czynników, ale wierzę, że to dzięki nim (a raczej dzięki braku ich realizowania) musiałem podjąć ostateczną decyzję odnośnie zakończenia tej podróży (dojścia do poziomu pierwszej kategorii).

PRZYCZYNY PORAŻKI na drodze do osiągnięcia poziomu 2000 (1 kategorii) - GRUPA A:

1. Brak umiejętności w zakresie poprawnego rozgrywania debiutu.

Tutaj przyznaję się, że debiut nigdy nie był dla mnie ciekawą fazą gry. Jedyne co mnie bardzo bawiło i cieszyło to tak zwane pułapki i miniatury (partie kończące się w granicach 12-15 posunięcia). Debiut grywałem jak mi się podobało i nie miałem jednego systemu, którym mógłbym bezpiecznie i pewnie dojść do gry środkowej. W zależności od przeciwnika stawałem gorzej (źle) albo w 5, 7, 9 albo w 12 posunięciu. Potem próbowałem nadrabiać zaległości. To mniej więcej tak jakby biegnąc na 100 metrów już na początku się potknąć (na 5, 7, 9 czy 12 metrze), więc po takim "bonusie" można komfortowo oglądać plecy tych, którzy prują przed nami do mety.

2. Brak zrozumienia istoty oraz umiejętności planowania (w tym struktury pionowej i przełomów pionowych).

Co do planowania to przerobiłem w tym temacie jakieś 2 lub 3 książki. Niemniej było to nie tylko dosyć pobieżnie, ale także dawno temu. Co do struktury pionowej i realizowania przełomu pionami to mi się po prostu nie chciało (stałe odkładanie), nawet pomimo tego, że miałem odpowiednie książki ku temu. Z kolei samodzielne wymyślanie planów przy desce jest zbyt ciężkim zadaniem przy bardziej poważnym przeciwniku (2000-2100), więc wiadomo jak się kończyły partie z silniejszymi graczami.

3. Brak odpowiedniego (wysokiego) poziomu taktycznego.

Tutaj również miałem w planach przerobienie zadań taktycznych (kombinacji) na poziomie 1600-2000. O ile jednak do poziomu 1600 taktykę jeszcze jako tako potrafiłem widzieć i wykorzystywać, to już trudniejsze uderzenia albo całkiem przeoczałem... albo źle warianty obliczałem i kończyło się tragicznie. W planach również miałem przerobienie 3-4 pozycji na temat ataku, ale jakoś tak chyba mi się nie chciało (bo czasu zawsze by się odrobinę znalazło, gdyby naprawdę bardzo mi zależało na tym).

4. Brak znajomości typowych planów gry (w grze końcowej).

Tutaj moja wiedza ograniczała się jedynie do tak zwanych teoretycznych pozycji. Niby wiedziałem jak należy grać przy bardzo mocno zredukowanym materiale, ale gdy było jeszcze sporo materiału na desce (a nie była to nadal gra środkowa), wówczas byłem bezradny jak dziecko we mgle. Jedynie mogłem być dumny z tego, że w końcówkach wieżowych byłem relatywnie bardzo dobry. Niemniej wszystkie inne końcówki to już było pomieszanie tragedii z komedią, farsy z parodią i wreszcie logiki z ruchami losowymi.

5. Brak umiejętności skutecznego ataku.

Obiecywałem sobie setki razy, że "już jutro" zacznę się uczyć sztuki ataku. Latami cierpliwie czekali na mnie Jacob Aaagard (Podręcznik ataku) ale też Vladimir Vuković (Sztuka ataku). Niestety nie udało mi się do żadnego z nich dotrzeć, więc ich wiedza nie jest (nie była) przeze mnie stosowana. A samodzielne wymyślanie ataku przy desce to dobry pomysł przeciwko zawodnikom do poziomu 1400. Potem albo trzeba się zdecydować na coś więcej albo dać sobie siana.

6. Brak umiejętności realizowania przewagi.

Przyznaję: czasami udawało mi się zdobyć przewagę. Ba! Niekiedy była to rozstrzygająca przewaga i to niekiedy przeciwko zawodnikom 1960-2150 (ranking FICS), ale jak szybko i skutecznie potrafiłem się jej pozbyć, to już inna bajka. Jednym słowem - magia. Warto podkreślić, że tylko nieliczni przeciwnicy wierzyli w to, że zdobycie przewagi będzie równoznaczne z ich porażką. Stąd właśnie konieczność przekonywania ich o tym, że tej umiejętności nie miałem była bardzo dobrym pomysłem z ich strony. Szkoda komentować, bo jeszcze mną trzęsie jak sobie przypominam niektóre momenty.

PRZYCZYNY PORAŻKI na drodze do osiągnięcia poziomu 2000 (1 kategorii) - GRUPA B:

1. Brak motywacji i chęci do pracy nad szachami.

Szczerze mówiąc to nie wiem skąd się to wzięło. Niemniej od pewnego czasu (mniej więcej od roku 2008-2010) jakoś nie bardzo mnie ciągnęło ku temu, aby siedzieć nad szachami. W ciągu ostatnich 7-8 lat przepracowałem mniej więcej jakieś 60-80 godzin na rzecz "szachowego rozwoju". I dodam, że nie była to praca konieczna (do postępu), tylko taka jaką sam sobie chciałem wykonać. Trochę ciężko jest stawać się coraz lepszym, gdy się nie pracuje nad tym co wymaga zmiany. Cuda zaś nie zdarzają się tak często jak ukazują to bajki i cudowne opowieści.

2. Brak analiz rozgrywanych partii.

Tutaj przyznaję, że około połowę wszystkich rozegranych partii turniejowych przeanalizowałem. Nie muszę chyba dodawać, że była to analiza "na oko", bo to już jasne, prawda? Na pewno mogę się pochwalić, że odtworzyłem po kilka razy wszystkie partie, które rozegrałem w ciągu kilkunastu lat gry w realu tempem klasycznym (co najmniej godzina na zawodnika). Najczęściej były to rozgrywki turniejowe, ale grywałem również partie ligowe. Był jeszcze okres w którym analizowałem partie klasyczne grane na serwerze FICS, więc przynajmniej wtedy czułem, że wiedziałem gdzie i jak grałem niezgodne z wymaganiami pozycji. Nie było to analizy poważne, ale przelecenie silnikiem po partii jednak trochę mi rozjaśniało w głowie - wyłapałem dzięki temu zwłaszcza kluczowe momenty taktyczne.

3. Brak wytrwałości, systematyczności oraz planowego działania (treningu).

No cóż. Plany treningowe miałem... i to wiele, wiele razy zmieniane. Wytrwałość też była dobra na okres tygodnia (najczęściej) czy niekiedy miesiąca (to już rzadko), a o systematyczności to mogłem jedynie pomarzyć. Gdyby nie było konieczne systematyczne codzienne zasypianie, to sypiałbym "z doskoku". Naprawdę szalenie trudno dojść do celu, gdy cały czas się zmienia drogi, którymi się do niego podąża. A jeszcze trudniej... gdy się siedzi w miejscu i czeka aż szlak pod nami sam się będzie przesuwał w jego kierunku. Być może jednym z powodów dla których wielu amatorów nie jest w stanie przeskoczyć pewnego poziomu będzie to, że nie mają nad sobą trenera, który będzie dla nich osobą trzymającą pieczę nad ich rozwojem. Wielu zawodników "samych z siebie" nie jest w stanie zapanować... nad własnym procesem szkolenia. Trudno jest bowiem być sobie sterem i okrętem jednocześnie. Zdaję sobie sprawę, że wiele osób to potrafi, ale ja niestety nie.

4. Brak umiejętności radzenia sobie ze stresem i zachowania dystansu w przypadku (niezasłużonych) przegranych.

Zauważyłem, że od pewnego czasu (od około 3-4 lat) szachy zaczęły mnie za bardzo stresować. I to nie był stres pozytywny (tak, jest taki - to ten co nas "nakręca" do działania), lecz ten destrukcyjny, niszczący czy czasem wręcz paraliżujący. O ile jeszcze w przypadku, gdy dawałem z siebie dużo - mogłem przełknąć gorycz porażki, to przy głupich przegranych (podstawkach) po prostu ogarniała mnie furia, wściekłość, bezsilność oraz desperacja. Tak, taka ciekawa mieszanka uczuć, które wzajemnie się przenikają i wyniszczają moją psychikę. Jednak jest sporo racji w tym, że szachy (w aspekcie sportowym) nie są dla osób słabych duchem (dziś powiemy: ze słabą psychiką). Stawiam bardzo mocną tezę: jeśli zawodnik nie będzie umiał radzić sobie skutecznie ze stresem w rywalizacji szachowej (sportowej), to albo niechaj nad tym elementem solidnie popracuje (może być z pomocą trenera czy psychologa) albo niechaj odpuści tę formę walki. Jak to walki?! Tak, szachy na wysokim poziomie to pewnego rodzaju nieustanna walka: emocjonalna, logiczna, psychiczna. To nie tylko przesuwanie kawałków drewna na inne pozycje (jak to widzą kibice nie mający pojęcia o szachach), lecz WIECZNA niepewność i stres dotyczące tego co się stanie i czy wyjdę z tego cało. Brak zdrowego (!) dystansu do siebie, własnych słabości oraz tego co się dzieje wokół nas (tak w naszym życiu jak i na szachownicy) będzie mocną (a nawet kluczową) przeszkodą na drodze do szachowego mistrzostwa. Tego jestem pewien, bo sprawdziłem to na sobie na przestrzeni kilkunastu lat szachowej przygody.

**********************************************************************************

Jak to możliwe, że nie doszedł?! Nie, zupełnie tego nie pojmuję.... Garri Kasparow (mistrz świata)

Tak mniej więcej wygląda opis tego co sprawiło, że nie udało mi się osiągnąć poziomu 1 kategorii (ranking 2000). W obecnym czasie dziwię się, że udało mi się zdobyć poziom 2 kategorii. Na pewno jednak wiem, że różnica między 2 i 1, a 3 i 2 kategorią nie jest taka sama (jakościowo). Chcąc zdobyć pierwszą kategorię trzeba rozgrywać debiut bez wchodzenia w przegrane pozycje i przy okazji umieć dobrze atakować oraz realizować przewagę. Nie bez znaczenia jest także to, aby nie bać się grać i przegrywać z silniejszymi przeciwnikami. Końcową kropką nad i jest natomiast to, aby STALE analizować swoje partie i wyciągać wnioski z tego jakie błędy popełniamy. Natomiast eliminowanie najbardziej istotnych błędów powinno być gwarancją tego, że uda nam się wskoczyć na poziom pierwszej kategorii. Nie jest to bardzo trudne, ale na pewno samo nie przychodzi i potrzebne jest coś więcej niż dobra taktyka. Podkreślam to wyraźnie, bo wiele jest miejsc w których można przeczytać, że "poziom 1 kategorii to jedynie solidna taktyka i nic poza tym". Osobiście nigdy w to nie wierzyłem i raczej już nie uwierzę. Na pewnym poziomie (najpóźniej od 3 kategorii w górę) zaczyna się MYŚLENIE, a nie tylko zbieranie materiału, który przeciwnik podstawia. Taka jest moja opinia w tym temacie.

Na zakończenie optymistyczny akcent. Z powyższego jednoznacznie wynika, że sprawdziłem wiele możliwości związanych z tym jak można nie dojść do 1 kategorii. Mam nadzieję, że dojście do poziomu pierwszej kategorii będzie dużo łatwiejsze dla tych zawodników, którzy nie będą powielali tych samych błędów (brak pracy nad szachami również zaliczam do tej kategorii), skutecznie i długotrwale powtarzanych przeze mnie.