Efektywne i szybkie matowanie oznacza zwycięstwo – czyli o tym jak zamatować gońcem i skoczkiem (4)

Po tym jak już zobaczyliśmy, że stała obrona w stronę A (w kierunku złego rogu) pozwala w bardzo prosty sposób przegonić króla do właściwego rogu, sprawdźmy jakie pojawią się trudności, gdy strona słabsza będzie bronić się nieco lepiej. Zauważmy, że król czarnych będąc na 8 linii może zająć jedno z 4 czarnych pól. Jeśli wyeliminujemy najbliższe (h8) i najdalsze (b8) od złego rogu, wówczas pozostaje nam do rozpatrzenia pozostałe dwa pola - f8 i d8. Jeśli bowiem król schowa się w narożniku, wówczas skoczek przegoni go stamtąd, natomiast z pola b8 jest już zamknięty w klatce. Z uwagi na to w analizie odrzucamy warianty związane z tymi polami. Zostaje nam zatem do przeanalizowania i omówienia dwie sytuacje w której król będzie uciekał w stronę B (w kierunku dobrego rogu).

B1. Król ucieka w dobrą stronę – 8…Kb8

Naszą analizę rozpoczniemy od ustawienia czarnego króla na d8. Jeśli ktoś chce wstawić pozycję, wówczas może wkleić jej zapis w formacie FEN: [FEN: 3k4/3N4/3K4/7B/8/8/8/8 b - - 0 7]. Od niej zaczniemy nasze wyjaśnienia. Partia będzie toczyć się w ten oto sposób: 1. Bh7 Ke8 2. Ne5 Kf8 3. Nd7+ Ke8 4. Ke6 Kd8 5. Kd6 Ke8* 6. Bg6+ Kd8 7. Bh5 Kc8 8. Nc5 Kb8 9. Kc6 Ka7 10. Bg4 Kb8 11. Kb6 Ka8 12. Bf5 Kb8 13. Na6+ Ka8 14. Be4#. Nas interesuje pozycja po 7 ruchu czarnych – od niej bowiem rozpoczynamy analizę. Dalej oczywiście nastąpi: 8. Nc5 Kb8 9. Kc6 Ka7 10. Bg4 Kb8 11. Kb6 Ka8 12. Bf5 Kb8 13. Na6+ Ka8 14. Be4#. Wcześniejsze ruchy są analogiczne jak w poprzednim odcinku (z tą drobną różnicą, że tym razem białe zaczęły).

Także tym razem rozpoczynamy od pozycji (klasycznej), którą widzimy powyżej. Jedyną różnicą w stosunku do „czystej” klasycznej jest to, że goniec odcina drogę powrotu królowi do złego rogu. Teraz pokrótce opiszemy tę pozycję. Król zabiera 3 pola na 7 linii, goniec zamyka wyjście (przejście) przez 8 linię do złego rogu (w stronę A), zaś skoczek dodatkowo ogranicza ucieczkę króla po 6 linii (pole b6). Widać wyraźnie, że jedyna droga ucieczki prowadzi przez pole c8, a następnie dalej tą drogą: c8-b7-a6-b5. Jeśli będziemy odpowiednio koordynowali nasze figury, to król czarnych nie ma żadnych szans, aby przez nią uciec. Przypomnę jeszcze, że próba powrotu przez 8 linię w kierunku złego rogu (w stronę A) tylko ułatwi nam zamatowanie króla. Warto o tym pamiętać, zwłaszcza że było to dość dobrze wyjaśnione jak i pokazane w poprzednim odcinku.

 

Ta pozycja (po ostatnim ruchu czarnych 8…Kb8) jest nieco inna od pozostałych. Z uwagi na to, że będzie ona się powtarzała, więc omówimy ją osobno. Tym bardziej, że pokazuje ona dobrą współpracę figur, które wspólnie kontrolują grupę pól. Białe są na ruchu – można zagrać albo gońcem na g4, aby zamknąć kolejne wyjście albo przejść królem na pole c6. Pozornie oba ruchy są jednakowo dobre (utrzymują wygraną), ale tylko jeden z nich będziemy wykorzystywać. Dlaczego? Ponieważ w kolejnych etapach matowania będziemy mogli uzyskać większą spójność i dzięki temu szybciej przyswoić CAŁY MECHANIZM matowania w dowolnej pozycji (zwłaszcza, gdy już mamy króla na bandzie). Posłużymy się zatem kolejnym słówkiem z naszego słownika.

OPUK – sytuacja w której króle stoją na ukos od siebie w opozycji (tak zwana opozycja krótka ukośna). Naszym zadaniem jest jej „złamanie” – poprzez przejście po 6 linii w stronę uciekającego króla (w kierunku dobrego rogu). Wykonujemy ten ruch wtedy, gdy nie można w jednym ruchu "zatkać" koniem ukośnej dziury między królami. Przy okazji – osoby, które potrafią dostrzegać ukryte szczegóły na pewno domyśliły się, że nazwa tego słowa to po prostu połączenie słów „opozycja ukośna” (wycięcie dwóch pierwszych liter z obu wyrazów z następnym ich połączeniem w jedną całość).

Po zagraniu białych według słowa „OPUK” dochodzimy do poniższej pozycji. Przyjrzyjmy się jej nieco uważniej.

W tym momencie czarne mają 3 możliwości (przedstawione wyżej – od lewej do prawej):

9…Kc8 – zagrywamy 10.Nb7 i król nie może wyjść przez d8, więc wraca na b8, a my idziemy królem na b6. No i znowu osiągamy pozycję w której za chwilę mamy króla zamkniętego w klatce (po następnym odcięciu białego wyjścia za pomocą zagrania gońcem na g4)

9…Ka8 – zagrywamy od razu 10.Kb6 i po kolejnym 11.Bg4 znowu mamy złapanego króla w klatce.
9…Ka7 – najlepszy ruch, który jest zarazem naszym głównym wariantem: teraz zamykamy drugą drogę wyjścia (c8) gońcem (zagranie „DOOR”) i za chwilę król czarnych musi wpuścić naszego króla na b6 i znowu klatka matowa została utworzona. W ostatniej pozycji na diagramie przerzucamy gońca na lepszą pozycję, tak aby ostatnie wrota ucieczki zostały definitywnie zamknięte. W tym celu zapamiętajmy kolejny wyraz z naszego słownika.

DOOR – sytuacja w której zamykamy gońcem wyjście (drzwi) przez które hipotetycznie król może uciec. Poza wymienionym celem ruchowi temu przyświeca także idea, aby król strony słabszej pozwolił naszemu królowi zająć idealne pole na linii 6 (tak, właśnie to w odległości skoczka od dobrego rogu).

7...Kc8 8. Nc5 Kb8 9. Kc6

9...Ka7 10. Bg4 Kb8 11.Kb6

Na tym kończymy omawianie kolejnej możliwości obrony ze strony czarnych. Warto przećwiczyć sobie ten wariant gry – zwłaszcza na przykładzie wyżej podanych diagramów. Jest to relatywnie bardzo proste, ponieważ mamy tylko 4 kluczowe (najbardziej istotne) pozycje, które trzeba zrozumieć. Dlaczego tak mało? Wynika to z tego, że król czarnych zdecydował się na lepszą obronę w ostatnim momencie. W następnym odcinku zobaczymy co się stanie, gdy król od razu zacznie stosować najlepszą obronę: na pewno przekonamy się, że dzięki temu uzyska znacznie większe możliwości.

* - Dodatkowa uwaga (dopisek). W przypadku zagrania przez czarne 5...Kc8 (zamiast na e8 jak w głównej analizie) wystarczy zagrać 6.Be4 (PLOMBA) Kd8 7.Bg6 i mamy praktycznie identyczną pozycję co w poprzedniej analizie (po ruchu 7.Bh5) z nieistotną różnicą (goniec stoi teraz na g6, a nie na h5 jak poprzednio).