Na początek opiszę serię trzech zbiorów zadań, które w sumie zawierają 1000 zadań. Za chwilę bliżej przyjrzymy się ich zawartości. Mogę tylko dodać, że w młodości wszystkie te zbiory z przyjemnością przerabiałem. Celem było to, aby jak najszybciej przypomnieć sobie podstawowe maty oraz poćwiczyć różne proste uderzenia taktyczne. Przy okazji dzięki temu krótkiemu opisowi wracają wspomnienia... i łezka wzruszenia (a raczej nostalgii) się w oku kręci.1000 szachmatnych zadać: reszebnik - Rok 3 (cz.3), 128 stron, język rosyjski, wydany w 2009 roku. Autorami są Kostrow i Rożkow. Zasygnalizuję tylko, że nazwisko pierwszego z nich jeszcze wiele razy będzie nam miło pobrzmiewało w uszach. Warto dodać, że pomimo dosyć widocznego tytułu "1000 zadań...", w każdej z trzech części są zadania, które dopiero razem dają okrągłą liczbę 1000. W tej części jest ich aż 400, co w połączeniu z poprzednimi zadaniami w dwóch częściach (2x300) daje tytułową wartość.
Na zawartość tego zbioru (książki) wchodzą 4 części (podzielone na 16 lekcji), odpowiedzi oraz na końcu zalecenia (dotyczące sposobu pracy ze zbiorem). W sumie każda część składa się ze 100 zadań.
Część pierwsza (30 stron) to kontynuacja zadań na mata w 2 ruchach: walka o pole matowania.
Lekcja pierwsza to temat dotyczący opanowania pola matowania. Najprościej mówiąc, konieczna jest przewaga sił atakujących nad broniącymi, tak aby zmusić przeciwnika do zmniejszenia ilości figur (bierek) broniących danego pola do zera. I tak, pierwsze 8 zadań dotyczą znalezienia pola matowania i wykonanie mata w 2 ruchach, gdy ilość sił atakujących wynosi 2, zaś broniących tylko 1. W kolejnych czterech zadaniach mamy relację 3 do 2.
Lekcja druga opisuje temat zniszczenia obrońcy pola matowania. Robimy to za pomocą poświęcenia, aby opanować pole matowania - możemy sprawdzić nasze zrozumienie tematu na 4 zadaniach.
Lekcja trzecia jest poświęcona zagadnieniu odciągnięcia obrońcy. Idea tego motywu polega na tym, aby odciągnąć figurę bądź piona od obrony pola na którym silniejsza strona chce postawić mata. Tym razem mamy dużo możliwości sprawdzenia naszego zrozumienia motywu odciągnięcia obrony pola: skoczka (4), wieży (4), hetmana (4), króla na 8 i 1 linii (8), króla na linii h (4), pionowej osłony z linii pionowej i poziomej (8), figurowej osłony z linii pionowej i poziomej (12).
Lekcja czwarta zwraca uwagę na motyw oswobodzenia pola (linii). Tutaj mamy sytuację w której nasza figura bądź pion przeszkadza nam w dobraniu się do króla przeciwnika. Najlepiej jest zatem poświęcić tę figurę w taki sposób, aby przeciwnik nie był w stanie zorganizować obrony. Podobnie jak poprzednio mamy podział na zwolnienie pola dla: piona (4), skoczka (4), hetmana (4), linii ukośnej (4), linii pionowej lub poziomej (4). Pod koniec tej części mamy możliwość sprawdzenia wiedzy dzięki 20 zadaniom bez podpowiedzi.
Część druga (30 stron) to dalsze zadania dotyczące matowania w 2 ruchach: jak się dobrać do króla.
Lekcja piąta omawia temat zablokowania króla w taki sposób, aby jedna z jego bierek odcinała mu jedno z pól ucieczki. Zadania, które nam towarzyszą dotyczą zablokowania królowi pola dzięki poświęceniu: piona (4), wieży (4) i hetmana (20).
Lekcja szósta to motyw zaciągnięcie króla. Polega na tym, iż zapraszamy króla (poprzez poświęcenie piona lub figury) na pole na którym będziemy go w stanie zamatować. Testy, które na nas czekają to poświęcenie w celu zaciągnięcia króla: wieży (12), gońca (4) i hetmana (4).
Lekcja siódma prezentuje motyw odciągnięcia (otwarcia) osłony pionowej dla króla. Oczywiście także towarzyszą nam zadania sprawdzające nasze zrozumienie odciągnięcia piona poprzez: poświęcenie skoczka (8) oraz wieży bądź hetmana (4).
Lekcja ósma jest ostatnią w tej części - ukazuje motyw rozbicia osłony pionowej króla. To uderzenie często bywa dosyć efektowne, ponieważ przypomina ono podłożenie ładunku wybuchowego i jego zdetonowanie w pobliżu króla. Zadania, które nam pomogą w opanowaniu tego tematu to poświęcenie hetmana (12) oraz wieży (8). Natomiast po nich mamy tradycyjne zadania "rozwiąż bez podpowiedzi" - także zestaw 20 ćwiczeń, które mają na celu rozgrzać nas.
Część trzecia (30 stron) przedstawia temat (całkowitego) związania - na linii z królem.
Nie trzeba dodawać, że związanie jest jednym z pozornie najłatwiejszych tematów, ale jednak często właśnie dzięki niemu przegrywamy partie. Przypomnijmy, że związanie figury (piona) na linii z królem powoduje, że ta bierka nie może zejść z linii związania - dotąd, aż nie zniknie związanie (potocznie mówiąc: dopóki nie zostanie rozwiązana).
Lekcja dziewiąta wyjaśnia temat wygrania materiału z uwagi na pozornie bronioną figurę. Wykorzystujemy motyw związania na linii z królem, więc dana bierka (figura lub pion) w tej chwili nie broni żadnej innej - nawet jeśli wygląda na to, że tak właśnie jest. Możemy sprawdzić naszą spostrzegawczość na przykładzie 24 zadań dotyczących wzięcia (wygrania) materiału dzięki wykorzystaniu związania na liniach pionowych, ukośnych i poziomych.
Lekcja dziesiąta poświęcona jest motywowi odciągnięcia króla za pomocą szacha. Realizujemy to poprzez atak na króla inną figurą lub pionem, tak aby król musiał odejść od obrony figury. Jest to dosyć łatwy temat, więc prawdopodobnie dlatego poświęcone zostało mu tylko 8 zadań.
Lekcja jedenasta to atak na związaną figurę. Myślę, że to tak zwana klasyka, więc motyw trzeba dobrze przećwiczyć. Dzięki dobremu zrozumieniu tego tematu będziemy w stanie bez problemu zdobywać przewagę w przypadku zbyt pasywnej gry przeciwnika. Mamy znowu do dyspozycji 20 zadań, których celem jest pomoc w przećwiczeniu tematu i lepszego zrozumienia. Dotyczą one ataku przy wykorzystaniu związania po liniach pionowych, ukośnych i poziomych.
Lekcja dwunasta kończy część trzecią: opisuje ona budowę konstrukcji związania. Dzięki niej uczymy się podstawowego kroku w realizowaniu przewagi wynikającej ze zastosowania tego motywu. I tak, możemy sprawdzić się w związywaniu: wieżą po linii pionowej i poziomej (8), gońcem wieży (4), gońcem hetmana (4), gońcem (4), gońcem zamiast hetmana (8). Taka różnorodność na pewno będzie bardzo pomocna w tym, aby w kolejnych etapach uczyć się odróżniania wielkości przewagi, którą można zdobyć dzięki zastosowaniu lepszej formy związania. No i jak poprzednio na końcu każdej części serii czeka nas test 20 zadań, które rozwiązujemy bez podpowiedzi.
Część czwarta (30 stron) to kontynuacja tematu związania, ale dotycząca związania figur (częściowe związanie).
W tym miejscu kilka słów wyjaśnienia. To zdecydowanie najtrudniejsza część. Dodam, że bardzo często wielu początkujących (a niekiedy i średniozaawansowanych!) graczy zupełnie przeocza ten motyw bądź też nie jest w stanie go zrozumieć. Te zagadnienia wymagają bowiem dobrego wyjaśnienia i rozwiania wszelkich wątpliwości. Można to zrobić za pomocą trenera (instruktora) bądź też samodzielnie. Jednak bez względu na to jaką opcję wybierzemy, konieczne jest sprawdzenie innych możliwości i uważne prześledzenie (i w końcu zrozumienie) tego DLACZEGO dany motyw działa i co dzięki niemu zyskujemy. Zalecam wnikliwość oraz zwolnienie tempa rozwiązywania zadań, bo można się nieźle przejechać.
Lekcja trzynasta omawia zagadnienie pozornie bronionej figury (lub piona). Tutaj małe wyjaśnienie. O ile opisy słowne są bardzo dobre, to dwa rozpatrywane przykłady (na diagramach) są - albo mogą być (w zależności od wersji wydania) - zupełnie pomylone. Jeśli zatem będziecie mieli diagramy nad którymi są opisy "X - Y, 1977" oraz "X - Y, 1980/81" (chodzi tylko o daty), to możecie na nich zobaczyć opisany motyw podwójnego ataku hetmana z szachem. Niemniej nie ma powodów do zmartwień, bo wszelkie pozostałe testy są już w porządku. Mamy zatem 20 zadań na których testujemy wzięcie materiału z wykorzystaniem związania po linii poziomej, ukośnej i pionowej. Przypominam, aby przy rozwiązywaniu tych zadań brać pod uwagę wszystkie "niewygodne" zagrania przeciwnika.
Lekcja czternasta wspomina o ataku na związaną figurę. Ten temat należy do nieco łatwiejszych, gdyż wygrać związaną figurę możemy za pomocą zwiększenia ilości sił atakujących. Przeciwnik ma wówczas do wyboru: albo stracić związaną figurę (lub piona), bądź też odejść związaną figurą i stracić figurę stojącą za związaną. Autor podkreśla, że w obu wypadkach silniejsza strona wygrywa materiał. Tym razem mamy aż 44 zadania, więc można podejrzewać, że akurat ten motyw uznał autor za wyjątkowo ważny do przećwiczenia. I tak jak poprzednio wygrywamy materiał z wykorzystaniem związania po linii poziomej, ukośnej i pionowej.
Lekcja piętnasta omawia przygotowanie konstrukcji związania (brak związującej figury). W tej jednostce mamy do czynienia z sytuacją w której wykorzystujemy związanie poprzez podciągniecie kolejnych figur celem uzyskania przewagi. I w tym wypadku chodzi o figury liniowe (hetmana, wieżę oraz gońca) - mamy do dyspozycji 12 zadań na sprawdzenie naszej wiedzy. Pomimo niewielkiej ilości zadań, zalecam dokładniejsze przyjrzenie się każdemu z nich - ich pozorna prosta jest bardzo złudna. Rozpatrzenia wszystkich możliwości poszerzy nasze szachowe horyzonty (oraz pogłębi zrozumienie).
Lekcja szesnasta to końcowy wykład w którym możemy przygotować konstrukcję związania (przy dwóch bojowych siłach u obu stron). Autor po krótkim wprowadzeniu proponuje tylko 4 zadania na rozgrzewkę, a potem mamy ostatnią serię 20 zadań, czyli testy "rozwiąż bez podpowiedzi".
Trzecią i zarazem ostatnią część zbioru kończą: odpowiedzi (3 strony) oraz jedna strona nazwana: "zalecenia" (rekomendacje). Autor daje kilka wskazówek odnośnie tego w jaki sposób pracować z tą roboczą książeczką. Koniec zbioru zadań wieńczy spis treści i okładka (jak dla mnie to przednia okładka jest rewelacyjna!).
W sumie książeczka zawiera 128 stron (format A5), ale jakość dobranych przykładów oraz ich odpowiednie wyjaśnienie i ułożenie - to już wysoka klasa. Widać od razu, że autor wiele lat poświęcił na szkolenie dzieci i młodzieży oraz przede wszystkim dobrze (głęboko) przemyślał koncepcję tej książki (a raczej serii składającej się z 3 części).
Dla kogo można polecić tę trzecią część? Na pewno dla dzieci, które już umieją zrobić mata w 2 ruchach na różne sposoby i chcą jeszcze dopełnić swój arsenał tego jak można dobrać się do króla. Poza tym również dla wszystkich, którzy pragną nauczyć się wygrywania materiału dzięki wykorzystaniu motywu związania. Temu motywowi zostały poświęcone dwie części, więc na pewno mamy dobrą podstawę teoretyczną i możliwość przećwiczenia na 200 przykładach (tyle samo co przy matowaniu króla w 2 ruchach).
Co poraża w tym zbiorze? Na pewno SPÓJNOŚĆ, LOGICZNOŚĆ i SKALA (trudności) prezentowanych tematów. Warto również dodać, że pod każdym diagramem są już dodane linijki, więc uczeń może od razu wpisywać rozwiązaniami pod każdym z zadań. Tak więc ten zbiór zadań polecam wszystkim uczniom o poziomie 1200-1400 bądź też wybranym "nieteoretykom" z poziomu 1400-1500. Niemniej trzeba wziąć pod uwagę, że uczniowie mający poziom (słabej) 3 kategorii mogą być co najwyżej szybko przetestowani tymi testami. Jednak jeśli nie znają jeszcze podstaw teoretycznych tego czym się różni (i jak można wykorzystać) związanie pełne od niepełnego (całkowite od częściowego), wówczas ta część może być szczególnie przydatna dla nich - zwłaszcza jeśli trener lub instruktor odpowiednio opracuje (przygotuje) taką lekcję.
(300 + 300 + 400 = (seria) 1000 zadań - taka jest ilość ćwiczeń we wszystkich 3 zbiorach)
Na tym kończymy opis tej serii zbioru zadań. Jaka jest moja ocena? Myślę, że w skali od 1 do 6, mogę wystawić piątkę. Bardzo dobrze przemyślana i opracowana seria, która uczy wybranych podstaw taktyki. Dlaczego nie maksymalna ocena? Otóż brakuje mi strzałek i kółek na diagramach, które lepiej pokazywałyby konkretne idee i kluczowe pola (bierki). Poza tym w rozwiązaniach można byłoby prócz suchego podawania wariantów załączyć "specjalny dodatek". Dzięki niemu można byłoby wyjaśnić (na diagramie wraz z krótkim opisem słownym) co tak naprawdę dzieje się w trudniejszych zadaniach, gdy przeciwnik zechce nam nieco skomplikować życie. Co prawda nie jest to szczególnie trudne dla osób, które mają dobrą 3 lub 2 kategorię, ale dla początkujących będzie raczej ciężkie do załapania. Na obronę autorów można dodać, że przewidują (czy też zalecają), że te zbiory zadań będą dawane (a więc sprawdzane i wyjaśniane) przez trenera szachowego, który będzie czuwał nad całym procesem nauki. Do pełni szczęścia brakuje mi jeszcze dodania nieco głębszych wskazówek, które jeszcze lepiej zobrazują nam cały proces wygrywania materiału. Czasem rzeczy oczywiste umykają uwadze, a dzieci i początkujący szachiści mają tendencję do tego, aby nie dostrzegać rzeczy, które silniejsi zawodnicy widzą (a raczej czują), a nie zawsze umieją dobrze wyjaśnić.
Jakie są jeszcze silne strony tej serii? Są nimi na pewno: czytelne diagramy, bardzo dobrze dobrane zadania, szeroki zakres tematów, linijki pod diagramami do zapisu, bardzo dobre wprowadzenie do tematu każdej lekcji (opis oraz wyjaśnione dwa przykłady na diagramach), dobre proporcje ilości zadań, konkursy zadań (rozwiąż bez podpowiedzi). Uważam, iż jest to jedna z najlepszych serii testów (ćwiczeń) przeznaczona dla szachistów od poziomu 1000 do 1400 (do 4 kategorii włącznie).
Dodam jeszcze, że te książeczki mogą mieć obecnie nieco inną okładkę, gdyż są one publikowane już od co najmniej kilkunastu lat, więc w zależności od wydawcy - "twarz książek" może ulegać zmianie. Niemniej z tego co się orientuję to zawartość jest identyczna (możliwe, że są jedynie poprawiane nieliczne błędy, które zostały wychwycone).
Osobiście bardzo miło wspominam chwile spędzone przy rozwiązywaniu zadań tej serii. Na obecnym poziomie wiem, że dobrze jest wybranym zadaniom (w tych lekcjach, które opisałem, że wymagają uważnego i wolniejszego tempa pracy) poświęcić nieco więcej czasu, bo w przyszłości łatwiej będzie nam uniknąć niespodziewanych ruchów przeciwnika, które wprowadzą niepokój w szeregi naszego wojska.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz