Szachowe motywy taktyczne - cz.7: rentgen i słabość ostatniej linii, czyli o tym jak prześwietlać figury oraz wykorzystywać ostatnią linię w ataku na króla

Zobaczmy krótko jakie motywy taktyczne rozróżniamy. Ostatnio pokazałem listę, więc czas im się nieco bliżej przyjrzeć.

Poniżej na własne potrzeby opracowałem 20 najbardziej popularnych motywów taktycznych. Dziś omawiam dalsze motywy. Oczywiście są one opisywane niemal we wszystkich książkach mówiących o taktyce (czy też kombinacjach), niemniej warto pokazać je po jednym "na spokojnie". Poza tym nie bez znaczenia jest także to, że nie wszyscy mają ochotę, czas i możliwości... czytywać szachowe książki!

Najczęściej spotykane motywy taktyczne w szachach:
13) rentgen
14) słabość 1 (8) linii

Kolejnymi motywami taktycznymi będą rentgen oraz słabość pierwszej lub ostatniej linii (w zależności od której strony patrzymy).

Czym jest motyw rentgena?

Otóż rentgen – to (pośrednie) działanie figur liniowych poprzez inne figury (rzadziej piony). Zobaczmy na przykładzie.

Na szacha wieżą na ostatniej linii czarne odpowiedziały zasłoną. Sądziły, że są całkowicie bezpieczne… aż nastąpiło – 1.He8+ na co jedyną odpowiedzią było pobicie Wxe8 i mat w następnym ruchu 2.Wxe8#. Zobaczmy, że pole e8 było atakowane 2x (przez hetmana z b5 bezpośrednio oraz wieżę z b8 „rentgenem”), natomiast było bronione tylko 1x (przez wieżę).

Jeśli ktoś uważa, że motyw rentgena jest banalny, to być może ten oto przykład nieco sprowadzi na ziemię ;). Czarne mają „drobną” przewagę, więc jeśli białe nie zakończą tego pojedynku w kilku ruchach, wówczas czarne nie będą miały litości. Wystarczy powiedzieć, że grozi Hg1#, a1H, Hxb4, Hc1+ czy też Wxc8 lub Wxa8. Co zatem należy zrobić białymi? Ano wykorzystać motyw rentgena – tutaj trzeba dać mata: jest ku temu tylko jeden prawidłowy ruch – każdy inny nie prowadzi do celu. Jak więc białe rozprawiają się z ogromnym wojskiem przeciwnika? (podpowiem, że wszystkie ruchy są forsowne i kończy się to matem).

Mamy jeszcze do omówienia słabość ostatniej linii. Na czym ona polega? Słabość ostatniej linii to sytuacja w której na szachownicy są ciężkie figury (wieże i hetmany) jak też król nie ma możliwości ucieczki na inną (poziomą) linię. W takim przypadku warto poszukiwać możliwości wykorzystania tego motywu.

W tym oto przykładzie czarne przeszły w ostatnim ruchu z a6 na h6. Niczego nie podejrzewały, gdyż przewaga piona i dobrze zabezpieczona ostatnia linia każą spać spokojnie. Tymczasem nocny spokój zmącił biały hetman! W jaki sposób? Otóż pobił on wieżę w rogu (1.Hxa8), po czym czarne mogą się poddać. Nie pomaga odbicie hetmana, gdyż po 1…Wxa8 2.Wc8+ Wxc8 następuje 3.Wxc8#. Natomiast po wtrąconym szachu 1…Hd2+ hetman zasłania się od szacha (2.Hg2) i białe zwyczajnie zostają z wieżą więcej. Niby bardzo proste, jednak pamiętajmy, iż w ferworze walki wielu zawodników zupełnie o tym zapomina!

I jeszcze jeden przykład.

Przed nami klasyka na temat słabości ostatniej linii. Partia Adams – Torre. Doszło do tej pozycji po: 1 e4 e5 2 Nf3 d6 3 d4 exd4 4 Qxd4 Nc6 5 Bb5 Bd7 6 Bxc6 Bxc6 7 Nc3 Nf6 8 O-O Be7 9 Nd5 Bxd5 10 exd5 O-O 11 Bg5 c6 12 c4 cxd5 13 cxd5 Re8 14 Rfe1 a5 15 Re2 Rc8 16 Rae1 Qd7 17 Bxf6 Bxf6.

Teraz następuje niesamowitej klasy (jakości) odciąganie hetmana od obrony ostatniej linii (diagramy od lewej do prawej).[ostatni diagram: po 22 Re4 następuje 22...Qb5 23 Qxb7… i w tym miejscu czarne poddają się; koniec gry].

Pozostałe ruchy tej niesamowitej partii: 18 Qg4 Qb5 19 Qc4 Qd7 20 Qc7 Qb5 21 a4 Qxa4 22 Re4 Qb5 23 Qxb7… i koniec. Zalecam dokładne przestudiowanie tej miniaturki, gdyż jest ona bardzo bogata w motywy taktyczne, pomimo pozornego wygląda prostej partyjki.