niedziela, 29 stycznia 2012

Pozycja wygrana czy remisowa: czyli o tym, co decyduje o tym kiedy mamy wygraną a kiedy nam się tylko tak wydaje

Z tej strony Emanuel Lasker: chciałem powiedzieć, że niestety, ale nie sposób obalić poniższych wywodów dotyczących poprawności wnioskowania. Rzeczywiście zarówno wygrana jak i remisowa pozycja musi charakteryzować się poniższymi elementami, które opisuje autor. Wypada tylko zdjąć czapkę z głowy i pogratulować autorowi poczucia humoru oraz wnikliwości i oryginalności wpisów. Życzę powodzenia w kolejnym odkrywaniu szachowych prawideł! Byłbym zapomniał: nigdy bym nie przypuszczał, że można korzystać z mojej fachowości w taki nieszablonowy sposób!

Najdłużej (bo aż 27 lat!) panujący mistrz świata w szachach - Emanuel Lasker (tak, tak - ten sam, którego kolegą był wielki fizyk Albert Einstein, który odkrył ciekawy i znany wszystkim wzór E = mc^2)


Tym razem powiemy sobie o tym, co decyduje o tym kiedy mamy wygraną a kiedy nam się tylko tak wydaje. Słowem po czym poznać i odróżnić pozycję wygrana od remisowej.

Czasami zdarza się tak, że jesteśmy pewni, że mamy pozycję wygraną. Potem (w analizie) dziwnym trafem okazuje się, że jednak był to tylko remis. Pytanie więc po czym rozpoznać (odróżnić) pozycję remisową od wygranej. Oto moje przemyślenia, wnioski oraz wskazówki (na podstawie rozegranych setek partii, artykułów i książek) dotyczące pewności co do wygranej pozycji.

Pozycja wygrana musi składać się z takich elementów jak:
1. Przewaga musi mieć charakter decydujący (ang. "decisive advantage"). Słowem musi to być tzw. krytyczna (decydująca) przewaga.
2. Musimy mieć możliwość zrealizowania przewagi - a więc musimy mieć konkretny plan dotyczący tego na czym będzie polegać "przejście" przeciwnika (realizacja przewagi dzięki polepszaniu pozycji i robieniu tzw. postępu - zmienianie pozycji pod kątem wymuszenia na przeciwniku dojścia do pozycji matowej).
3. Przeciwnik nie jest w stanie zapobiec realizacji naszego planu.

Jeśli nie ma dowolnego z 3 wyżej wymienionych elementów, to nie ma wygranej! Wszystkie powyższe warunki muszą być spełnione, aby była pozycja wygrana. Jeśli dowolny z w/w punktów zostanie "podważony" (tzn. obalimy dowolne ze stwierdzeń), wówczas na pewno nie ma wygranej! Zapamiętajmy to, gdyż będzie to kluczowe dla zrozumienia kolejnych przykładów.

Ad #1. Przewaga, która nie jest decydująca to przykładowo K+G, czy też K+2S, jak też K+G (nie kontrolujący pola przemiany) +pion bandowy. W pierwszym przykładzie żadna seria prawidłowych ruchów nie doprowadzi do mata. W kolejnym jedynie wchodząc na mata można przegrać. W ostatnim natomiast trzeba pomóc przeciwnikowi i opuścić narożnik oraz nie kontrolować pola przemiany piona. We wszystkich jednak przypadkach - przy odpowiedniej grze będzie remis.

Ad #2. Realizowanie przewagi musi wynikać z planu! Jeśli będziemy mieli nawet K+H na gołego K, to samym hetmanem nie da rady zamatować króla. Dlatego konieczne jest postępowanie według pewnego planu oraz stopniowe robienie postępu (ang. progress). Jedynym znanym "wyjątkiem" (w sensie specyficznym środkiem) jest tak zwany "zugzwang". W takiej sytuacji nie możemy już wzmocnić pozycji, lecz wymuszenie ruchu na przeciwniku powoduje, że z pozycji "idealnej" przechodzi on w krytyczną (przegraną). Niemniej wykorzystanie tego środka także wymaga planu i stopniowej jego realizacji.

Ad #3. Nie ważne jak duża jest nasza przewaga (chociażby hetman więcej!), możemy mieć też plan polegający na przejściu przeciwnika (chociaż w istocie będzie on "dziurawy"). Pamiętajmy, że jeśli przeciwnik jest w stanie zapobiec realizacji naszego planu (zamiany przewagi na pozycję matową), wówczas nie możemy wygrać.


Podsumowując mamy dwa przypadki - pozycja remisowa (A) oraz wygrana (B). Teraz zobaczmy jakie warunki muszą być spełnione, aby wystąpiła każda z nich.

A) pozycja jest zawsze remisowa*, jeśli:

1) nie mamy żadnej przewagi (zarówno materialnej jak i pozycyjnej)
2) nie da się serią prawidłowych ruchów dojść do pozycji matowej (nawet jeśli przeciwnik będzie z nami współpracował); czyli tak zwany bity remis, pozycja typu "niewystarczający materiał do mata"
3) uzyskana przewaga nie jest decydująca; a więc nie ma możliwości jej zrealizowania (czyli jesteśmy w tzw. strefie remisowej)
4) nie mamy planu, który pozwoli nam na zrealizowanie przewagi
5) przeciwnik jest w stanie ustawić pozycję, której nie będziemy mogli przebić (tzw. twierdza).

* - w konsekwencji nie można doprowadzić do mata bez pomocy przeciwnika, czyli nie jesteśmy w stanie wymusić przejścia do pozycji matowej.


B) pozycja jest zawsze wygrana**, jeśli:

1) mamy decydującą (krytyczną) przewagę (czyli pozycja jest poza tzw. strefą remisową).
2) mamy konkretny plan, który pozwoli nam na zrealizowanie przewagi
3) przeciwnik nie może zapobiec realizacji naszego planu

* - w konsekwencji można doprowadzić do mata bez pomocy przeciwnika, czyli jesteśmy w stanie wymusić przejście do pozycji matowej.

Mam nadzieję, że to krótkie wprowadzenie związane z rozróżnianiem wygranej i remisu będzie pomocne. Niebawem postaram się pokazać wszystkie najbardziej istotne przypadki szachowych remisów. Wbrew pozorom jest ich kilka, więc warto się będzie im przyjrzeć i zrozumieć ich mechanizmy.

Poniżej prezentuję poszerzenie wpisu - podaję dwa załączniki: (pliki w formacie PDF: odpowiednio 8 i 4 strony) jako głębsze i dokładniejsze omówienie tematu. Pierwszy z nich to artykuł analityczny, zaś drugi to testowa forma sprawdzenia zrozumienia wykładu (w postaci 36 pozycji - diagramów). Są one dostępne (do ściągnięcia, zapisania i/lub wydrukowania) na stronie:

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz